नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । सात प्रदेशमध्ये कोशीले सबैभन्दा पहिलो प्रदेश ऊर्जा योजना तयार गरेको छ । प्रदेश योजना अनुसार सन् २०४० सम्म जलविद्युत् र अन्य स्रोतबाट कुल ६ हजार ५ सय मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्ने लक्ष्य छ । यसको लागि ४ खर्ब ७३ अर्ब रुपैयाँ लगानी आवश्यक पर्ने प्रक्षेपण गरिएको छ ।
लगानीको लागि सहुलियत ऋण, इक्वीटी र परिपूर्ति अनुदानलगायतका रणनीति अपनाउने योजनामा उल्लेख छ । यसमा निजी क्षेत्रले गर्ने लगानी पनि महत्वपूर्ण हुनेछ । लगनीको लागि लगानीप्रेरित वातावरण र नीति बनाउने, ‘ब्लेण्डेड फाइनान्स’ तथा ब्लेण्डेड सहुलियत लगानीका अवधारणालाई अपनाइनेछ । सार्वजनिक निजी साझेदारीलाई प्राथमिकता दिने, जलवायु फण्डलगायतबाट पनि लगानी जुटाउने रणनीति उल्लेख छ ।
लक्षित उत्पादनमध्ये १० प्रतिशत ऊर्जा भने आधुनिक नविकरणीय ऊर्जा स्रोतबाट जुटाइनेछ । त्यस्तै, सन् २०४० सम्ममा प्रति व्यक्ति विद्युत् खपत २ हजार ६ सय युनिट पुर्याउने योजनामा छ । त्यही अवधीसम्ममा हरितगृह ग्यास उत्सर्जनलाई ६५० किलो प्रति व्यक्तिमा सिमित गरिनेछ ।
योजनाले विद्युत् खपत हुने गर्न सकिने ५ क्षेत्रलाई पहिचान गरेको छ त्यसमा आवासिय, व्यवसायिक, उद्योग, कृषि र यातायात रहेका छन् । यी क्षेत्रको सन् २०३०, २०३५ र २०४० को लागि छुट्टाछु्ट्टै लक्ष्य र सूचक मापन गरिएको छ ।
योजनाले लक्ष्य हासिल गर्नको लागि ६ वटा रणनीति तय गरेको छ । जसमा ऊर्जा उपभोक्तादेखि नीति निर्मातासम्म ऊर्जा पहुँच र यसको दक्षता सम्बन्धी जनचेतना वृद्धि गर्ने, सम्भावित ऊर्जा परियोजनाको पहिचान गर्ने र योजना तयारी र अनुगमनको लागि सहजीकरण गर्ने, ऊर्जा परियोजना विकास गर्नको लागि लगानीको वातावरण निर्माण गर्ने रहेका छन् । ‘योजनालाई थप सरोकारवालासँग छलफल गर्ने र समृद्ध बनाउने काम भइरहेको छ’ कोशी प्रदेश, खानेपानी, सिंचाइ तथा ऊर्जा मन्त्रालयका सचिव नविनराज सिंहले भने ।
त्यस्तै, साना जलविद्युत् आयोजनाको विद्युत पनि ग्रीडमा जोडेर त्यसको दीर्घकालीन सञ्चालन र उपयोगलाई विश्वस्त बनाउने, प्रभावकारी अनुसन्धान र विकास तथा वैकल्पिक ऊर्जा प्रविधिलाई प्रवद्र्धन गर्ने तथा सबै योजनामा लैगिंक र सामाजिक समावेशीकरण लाई समावेस गर्ने रहेका छन् ।
योजनाले प्रदेशबासी सबैको लागि सफा, विश्वसनीय र सहज ऊर्जा प्रणाली उपलब्ध गराउने दृष्टिकोण राखेको छ । योजनाले प्रदेशमा ऊर्जाको वर्तमान अवस्था र माग तथा आपूति र लगानीको क्षेत्रबारे उल्लेख गरेको छ । प्रदेश ऊर्जा योजना तयार गर्नको लागि विभिन्न विधीहरुहरु अपनाइएको छ । सरोकारवालासँग छलफल, नविकरणीय ऊर्जा सम्बन्धित नीतिहरुको पुनरावलोकन, स्थलगत अवलोकनलगायतका विधी अपनाइएको थियो । योजनाले अहिलेसम्म कार्यन्वयनमा रहेका योजना र नीतिहरुको पुनरावलेकन गरेको छ ।
कोशी प्रदेशमा रहेको नविकरणीय ऊर्जाको सम्भावना, ऊजा दक्षता अभिवृद्धिको लागि चाल्नुपर्ने कदम र नागरिकको जीवनमा ल्याउन सकिने सुधारमा आधारित लक्ष्य निर्धारण गरिएको छ ।
