नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं ।घरेलु तथा साना उद्यमलाई परम्परागत ऊर्जाको स्रोतबाट अलग गरी नवीरकणीय ऊर्जासँग जोड्नु पर्ने सुझाव सरोकारवालाहरूले दिएका छन् । राजधानीको भृकुटीमण्डपमा जारी १६औं अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार मेला तथा घरेलु उद्योग महोत्सवमा आयोजित ‘उद्यमका लागि नवीकरणीय ऊर्जा’ विषयक अन्तरक्रियामा सहभागी सरोकारवालाहरूले यस्तो बताएका हुन् ।
कार्यक्रममा बोल्दै वैकल्पिक ऊर्जा प्रवद्र्धन केन्द्रका कामु कार्यकारी निर्देशक नवराज ढकालले परम्परागत र आयातित ऊर्जा प्रतिस्थापन गर्न घरेलु तथा साना उद्यममा नवीकरणीय ऊर्जाको उपयोग बढाउनु पर्ने बेला आएको बताए । उनले केन्द्रको मुख्य भूमिका नै राष्ट्रिय प्रसारण प्रणालीको विद्युत पहुँच नपुगेको दुर्गम गाउँमा नवीकरणीय ऊर्जाको स्रोतबाट विद्युतीकरण गर्नु रहेको हुँदा यसले उद्यमशीलतालाई पनि योगदान पुगिरहेको बताए ।
उनले नवीकरणीय ऊर्जाको उपयोग गर्दा अब ऊर्जा दक्षताको कुरामा पनि ध्यान पुर्याउनु पर्ने बताए । ‘घरेलु तथा साना उद्योगमा कम ऊर्जा खपत हुने प्रविधिको उपयोग गर्नुपर्छ,’ उनले भने, ‘यो वातावरणमैत्री हुनुका साथै उत्पादन लागत कम हुन गई उद्यमबाट बढी मुनाफा आर्जन गर्न सकिन्छ । र आयात प्रतिस्थापन भई आत्मनिर्भर समेत बन्न सकिन्छ’ उनले केन्द्रले पनि दुर्गम ग्रामीण भेटमा नवीकरणीय ऊर्जाको स्रोतबाट विद्युतीकरण गर्दा उत्पादनशीलतालाई हेर्ने गरेको बताए ।
एनएमबी बैंकको दीगो बैंकिङ विभाग प्रमुख दिनेश दुलालले ऊर्जा माथिको बढ्दो परनिर्भरता कम गर्न घरेलु तथा साना उद्योगहरू अब नवीकरणीय ऊर्जामा जानु पर्नेमा जोड दिए । उनले घरेलु तथा साना उद्योगको उत्पादन आयातित वस्तु र सेवाभन्दा सस्तो बनाउन बनाउन लागत घटाउनु पर्ने बताए ।
उनले परम्परागत ऊर्जा प्रतिस्थापन गरी नवीकरणीय ऊर्जाको उपयोग गरेर उत्पादन लागत घटाई प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने सम्भावना रहेको बताए । ‘अहिले परम्परागत ऊर्जाको उपयोग गरिरहेकाले एकै पटक नवीकरणीय ऊर्जामा जान उद्यमीहरूलाई समस्या जस्तो लागेको हुनसक्छ । तर, नवीकरणीय ऊर्जाको उपयोगले जलवायु परिवर्तनको असर न्युनिकरणमा योगदान पुग्नुका साथै आयातित ऊर्जा प्रतिस्थापन हुनेछ’ उनले भने । उनले एनएमबी बैंकले पनि नवीकरणीय ऊर्जा र घरेलु तथा साना उद्योगहरूमा लगानी गरिरहेको बताए ।
नवीकरणीय ऊर्जा परिसंघका अध्यक्ष गुणराज ढकालले सौर्य ऊर्जा प्रविधिबाट खेत बारी सिँचाइ गरी कृषि जन्य उद्यमलाई नवीकरणीय ऊर्जा मैत्री बनाउन सकिने बताए । उनले देशभरका नगरपालिकाबाट उत्पादन हुने फोहोरबाट ऊर्जा उत्पादन गरी घरेलु तथा साना उद्यममा उपयोग गर्न सकिने विकल्प पनि रहेको बताए । हरेक घरको भान्छामा उपयोग हुने आयातित एपी ग्यासलाई बायोग्यास प्रविधिबाट प्रतिस्थापन गर्न सकिने बताए ।
प्राक्टिकल एक्सनकी पूजा शर्माले घरेलु तथा साना उद्योगलाई नवीकरणीय ऊर्जासँग जोड्न प्रविधि पहुँचको कमी रहेको बताइन् । उनले विद्युत उपयोग गर्ने घरेलु तथा साना उद्योगमा पनि गुणस्तरहिन उपकरण उपयोग भइरहेकाले समस्या आउने हुँदा उद्यमीमा निराशा आउने गरेको बताइन् । आफ्नो संस्थाले नवीकरणीय ऊर्जा र कृषि उद्यमलाई एकसाथ जोडेर काम गरिरहेको पनि उनले बताइन् ।
घरेलु तथा साना उद्योग संघका उपाध्यक्ष सत्यनारायण कक्षपतिले उद्यममा नवीकरणीय ऊर्जाको उपयोग महंगो भएको गुनासो गरे । उनले सहरी क्षेत्रमा गुणस्तरीय विद्युत सेवा उपलब्ध हुने हुँदा अवस्था सहज भए पनि काठमाडौं उपत्यका र देशका ठूला सहर बाहिरको विद्युतको गुणस्तर राम्रो नहुने हुँदा घरेलु तथा साना उद्योगहरूले नवीकरणीय ऊर्जाको उपयोग गर्न नसकेकाले परम्परागत ऊर्जामा निर्भर हुनुपरेको बताए ।
