नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । हिन्दुकुश पर्वतीय क्षेत्रमा रहेका देशहरुमा दीगो विकासलाई प्रवद्धन गर्न संयुक्त राष्ट्र संघीय विकास कार्यक्रम (युएनडीपी) र अन्तर्राष्ट्रिय एकिकृत पर्वतीय विकास केन्द्र (इसिमोड) बीच सहमति भएको छ ।
यी दुई संस्थाबीच सहकार्य समझदारीपत्रमा राष्ट्र संघकी सहायक महासचिव तथा एशिया र प्यासेफिक क्षेत्रिय निर्देशक कन्नी विग्नाराजा र इसिमोडका महानिर्देशक डा.पेमा ग्याम्शोले विहीबार पोखरामा हस्ताक्षर गरे ।
समझदारीअनुसार युएनडीपी र इसिमोडले हिन्दुकुश पर्वतीय क्षेत्रमा रहको संस्थाहरुबीच सहकार्य वढाउन क्षेत्रिय सहयोगको प्रारुप तयार गर्नेछन । त्यसै प्रारुपअनुसार संस्थाहरुबीच अनुभव बाँड्ने, क्षमता अभिवृद्धि गर्नुको साथै अभ्यास र नीतिहरु विकास गरिनेछ ।
राष्ट्र संघकी सहायक महासचिव तथा एशिया र प्यासेफिक क्षेत्रिय निर्देशक कन्नी विग्नाराजाले इसिमोडसँग हिन्दुकुश पर्वतीय क्षेत्रका देश अनुकुल दीर्घकालीन साझेदारीको सहमतिमा हस्ताक्षर गर्न पाउँदा खुसी लागेको बताइन् । ‘यस क्षेत्रको जटिल चुनौतिहरुलाई सम्बोधन गर्नको लागि एउटै साझा नदी प्रणालीमा समेटिने सीमापारसम्मका देशहरुबीच सहयोग आवश्यक छ’ उनले भनिन् ।
उनले गंगा नदी प्रणालीले समेट्ने चीन, नेपाल, बंगलादेश र भारतको संलग्नता आवश्यक रहेकोमा जोड दिइन् । युएनडीपीले यस क्षेत्रका देशहरुबीच जलवायुसम्बन्धी तथ्यांक र प्रविधि साझा गर्ने, जलवायु सुरक्षा र जोखिमसम्बन्धी योजना निर्माण, बाढी नियन्त्रण गर्ने पूर्वाधार निर्माण र बाढीबाट हुने हानी र क्षतिको अन्तरदेशीय वित्तीय र विमा हुने व्यवस्थाको लागि अभिप्रेरित गर्ने उनको भनाइ छ ।
इसिमोडकी महानिर्देशक डा.पेमा ग्याम्शोले समझदारी हिन्दुकुश क्षेत्रको लागि ‘गेम चेञ्जिङ’ तहको भएको बताए । ‘विशेषगरी यस क्षेत्रको क्षमता र तुलनात्मक लाभ लिनको लागि सहयोगी हुनुको साथै जलवायु परिवर्तन, जैविक विविधताको नाश र वायु प्रदुषणलाई रोकथाम गर्ने कामलाई सहकार्यले वृद्धि गर्नेछ’ उनले भने ।
दुवै निकायले जलवायु, पानी, जैविक विविधता र प्रकृत संरक्षण, सीमापार जलवायु रोकथाप र अनुकुलन, क्षमता वृद्धि र प्रविधि हस्तान्तरणका क्षेत्रमा सहकार्य गर्नेछन् । सहकार्यले यस क्षेत्रमा सामाजिक आर्थिक र खाद्य सुरक्षामा पनि जोड दिनेछ ।
सन् २०२० मा युएनडीपी र इसिमोडलको संयुक्त प्रतिवेदनले हिमाली क्षेत्रमा नयाँ हिमताल बनिरहेको र पूराना हिमतालको आकार बढिरहेको उल्लेख गरेको थियो । यसले त्यस क्षेत्रमा हिमताल फुट्ने र बाढी आउने सम्भावना बढाइरहेको देखाएको थियो ।
कोशी, गण्डकी र कर्णाली नदी प्रणालीमा पर्ने नेपाल, भारत र चीनको स्वशासित भुभाग तिब्बतमा न्यूनतम पनि ४७ हिमताल फुट्ने जोखिम रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । यस्ता जोखिमलाई सम्बोधन गर्न पनि यस क्षेत्रमा काम गर्ने निकायबीच सहकार्य आवश्यक रहेकोमा समझदारीले जोड दिएको छ ।
यो सहकार्यले हिन्दुकुश पर्वतीय क्षेत्रमा रहेका ८ देशबीच सहयोग वृद्धि हुनेछ । यस क्षेत्रमा अफगानिस्तान, बंगलादेश, भुटान, चीन, भारत, म्यानमार, नेपाल र पाकिस्तान छन् ।
