नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । नेपाल र भारतबीच विद्युत निर्यातसम्बन्धी दीर्घकालीन सहमतिपत्रमा हस्ताक्षर भएको छ । बिहीबार राजधानीमा सम्पन्न नेपाल- भारत परराष्ट्र मन्त्रीस्तरीय संयुक्त आयाेगकाे बैठकमा भारतले नेपालबाट १० वर्षमा १० हजार मेगावाट विद्युत खरिद गर्ने दीर्घकालीन सहमतिपत्रमा हस्ताक्षर भएकाे हाे ।
भारतीय विदेशमन्त्री एस जयशंकरको उपस्थितिमा दुई देशका ऊर्जा सचिवहरूले सहमतिपत्रमा हस्ताक्षर गरेका हुन् । विद्युत निर्यातसम्बन्धी द्विपक्षीय सहमतिपत्रमा नेपालकातर्फबाट ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रालयका सचिव गोपाल सिग्देल र भारतका ऊर्जा सचिव पंकज अग्रवालले हस्ताक्षर गरेका छन् ।
सहमतिअनुसार अब भारतले आगामी १० वर्षमा नेपालबाट १० हजार मेगावाट विद्युत खरिद गर्नेछ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालकाे गत जेठमा भएकाे भ्रमणका क्रममा भारतले नेपालबाट १० वर्षमा १० हजार मेगावाट विद्युत खरिद गर्ने प्रारम्भिक सहमति भएको थियो ।
भारतको संघीय मन्त्रिपरिषद्ले यसअघि नै नेपालबाट विद्युत आयातसम्बन्धी सम्झौतालाई अनुमोदन गरिसकेकोमा नेपालसँग बल्ल दीर्घकालिन सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भएको हो ।
सहमतिपत्रमा हस्ताक्षरपछि भारतका सरकारी तथा निजी क्षेत्रका विभिन्न कम्पनीले अल्पकालीन, मध्यकालीन र दीर्घकालीन रूपमा नेपालसँग विद्युत खरिद सम्झौता (पिपिए) गरी विद्युत खरिद गर्न बाटो खुलेको छ । नेपाल र भारतका निजी क्षेत्रले पनि आवश्यक सहमति गरेर विद्युत आयात-निर्यात गर्न सक्नेछन् ।
प्रधानमन्त्री दाहालकाे भारत भ्रमणका क्रममा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा नै दुई देशका प्रधानमन्त्रीले विद्युत व्यापारको विषयलाई ऐतिहासिक र महत्त्वपूर्ण भएको अभिव्यक्ति दिएका थिए । विभिन्न आन्तरिक तयारीपछि यो विषयले साथर्कता पाएको हो ।
सरकारले आगामी १२ वर्षमा कूल २८ हजार मेगावाट बिजुली उत्पादन गर्ने लक्ष्यसहितको ऊर्जा विकास रणनीतिसमेत बनाइसकेको छ । त्यसमा १३ हजार मेगावाट आन्तरिक खपतका लागि र १५ हजार मेगावाट भारतलगायतका देशमा निर्यात गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।
उक्त सहमतिमा हस्ताक्षरले नेपालको ऊर्जा क्षेत्रको विकासको ढोका खुलेको भन्दै निजी क्षेत्रले पनि स्वागत गरेको छ । सरकारले निजी क्षेत्रलाई समेत साथमा लिएर ऊर्जा क्षेत्रको विकासमा गुणात्मक परिवर्तन गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।
३ वटा नेपाल-भारत अन्तरदेशीय प्रसारण लाइनकाे उद्घाटन
नेपाल- भारत परराष्ट्र मन्त्रीस्तरीय संयुक्त आयाेगकाे बैठकमा २ देशबीच विद्युत आयात-निर्यात गर्ने महत्त्वपूर्ण मानिएका ३ वटा अन्तरदेशीय प्रसारण लाइनकाे पनि उद्घाटन गरिएकाे छ । परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउद र भारतीय समकक्षी जयशंकरले संयुक्त रूपमा यी अन्तरदेशीय प्रसारण लाइनको उद्घाटन गरेका हुन् ।
उनीहरूले चालू अवस्थामा रहेका तर दाेस्राे सर्किट थपिएका १३२ केभी रक्साैल-परवानीपुर र कुसाहा-कटैया तथा भर्खरै निर्माण सम्पन्न भइ सञ्चालनमा आएकाे १३२ केभी न्यू नौतनवा-मैनाहिया प्रसारण लाइनकाे संयुक्तरूपमा उद्घाटन गरेका हुन् ।
रक्साैल-परवानीपुर र कुसाहा-कटैया प्रसारण लाइनबाट ८०/८० मेगावाट विद्युत आदान-प्रदान हुँदै आएकाेमा अब ८०/८० मेगावाट थप हुनेछ । २०० मेगावाट विद्युत् प्रवाह हुने न्यू नौतनवा–मैनाहिया लाइन भने एक साता अघि मात्र चार्ज भएको हाे ।
