नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । राष्ट्रिय प्रसारण प्रणालीमा विद्युत जडित क्षमता करिब २७ सय मेगावाट पुगे पनि सुख्खा यामको उत्पादन गत वर्षको भन्दा न्यून हुन पुगेको छ । यो वर्ष हिउँदामा हिउँ नपरेकाले तथा वर्षा हुन नसकेका कारण विद्युत उत्पादनमा पनि कमी आएको हो ।
यो वर्ष चैत लागेपछि पग्लिने हिउँ नभएका कारण नदी प्रवाही जलविद्युत उत्पादनको १५ प्रतिशतमा सिमित हुन पुगेको नेपाल विद्युत प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले बताए । उनका अनुसार अर्धजलाशय जलविद्युत केन्द्रको पनि उत्पादन न्यून छ ।
‘अहिले सञ्चालनमा रहेका अर्धजलाशय आयोजनाले पनि जडित क्षमताको ३५ प्रतिशत मात्रै विद्युत उत्पादन गरिरहेका छन्,’ उनले भने, ‘निजी क्षेत्रका नदी प्रवाही आयोजनाले त १५ प्रतिशत मात्रै उत्पादन दिइरहेका छन् ।’ उनले काबेली करिडोरमा सञ्चालित जलविद्युतगृहको जडित क्षमता करिब २ सय मेगावाट भए पनि यो वर्ष सुख्खा याममा ३० देखि ३२ मेगावाट मात्रै उत्पादन दिन सकेको बताए ।
‘गत वर्ष यति बेला जडित क्षमता करिब २ हजार मेगावाट हाराहारीमा थियो । त्यो बेला पानी राम्रो परेकाले र हिउँ पग्लिएकाले विद्युत उत्पादन राम्रो थियो । अहिले जडित क्षमता २७ सय मेगावाट पुग्दा पनि विद्युत उत्पादन गत वर्षको भन्दा औसत २० देखि ३५ प्रतिशत कम छ,’ घिसिङले भने ।
आन्तरिक उत्पादन कम हुँदा विद्युतको माग र आपूर्ति व्यवस्थापनमा पनि समस्या आएको प्राधिकरणले जनाएको छ । विद्युत उत्पादनमा कमी आएपछि अहिले आपूर्ति व्यवस्थापन मिलाउन कुलेखानी जलाशय २४ घन्टा चलाइएको छ ।
कुलेखानी जलाशय अझै १ महिनासम्म २४ घन्टा सञ्चालन गर्न सकिने पनि घिसिङले बताए । विद्युतको माग यो वर्ष करिब ५ सय मेगावाट हाराहारीमा बढेकाले पनि सुख्या याममा करिब ५ सय मेगावाट भारतबाट आइरकेको घिसिङले जनाकारी दिए ।
अहिले टनकपुर विन्दुबाट ७० मेगावाट, ढल्केबर–मुजफ्फरपुर अन्तरदेशीय प्रसारण लाइनबाट २ सय ५० मेगावाट, कुशाहा–कटैयाबाट ६० देखि ७० मेगावाट, रक्सौल–परवानीपुरबाट ३५ मेगावाट र रामनगर–गण्डकबाट ७० मेगावाट विद्युत आयात गरिएको प्राधिकरणले जनाएको छ । जसमध्ये अहिले बिहारसँग जोडिएको १३२ केभी रक्सौल–परवानीपुर र कुशाहा–कटैयाको आयात नियमित छैन ।
बिहारले उताको विद्युत माग बढेपछि पिक आवरमा नेपाललाई विद्युत दिन बन्द गरेको छ । नेपालको अहिलेको विद्युतको उच्च माग साढे १७ सय मेगावाट छ । औसत माग १३ सय मेगावाट छ । आधारभुत माग १२ सय मेगावाट रहेको प्राधिकरणले जनाएको छ । यो वर्ष आगामी भदौसम्ममा विद्युत माग २ हजार मेगावाटसम्म पुग्ने प्राधिकरणको प्रक्षेपण छ ।
