नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । खेतीयोग्य भूमिको सिँचाई तथा ३१.०७ मेगावाट विद्युत उत्पादन गर्ने गरी निर्माणाधीन सुनकोसी-मरिन डाइभर्सन बहुउद्देश्य आयोजनाको मुख्य सुरुङ ८.७ किलोमिटर खनिएको छ । आयोजनाको १३.३ किलोमिटर लामो मुख्य सुरुङ एक वर्षअघि अटोमेटिक टनेल बोरिङ मेसिन (टिबीएम) बाट खन्न सुरु गरिएकोमा आधाभन्दा बढी सम्पन्न भएको हो ।
अहिलेसम्ममा सुरुङको मात्रै भौतिक प्रगति ६६ प्रतिशत नाघेको आयोजना निर्देशक मित्र बरालले बताए । उनका अनुसार आयोजनाको समग्र भौतिक प्रगति भने ३० प्रतिशत पुगेकाे छ ।
‘एक वर्षमा आधाभन्दा बढी सुरुङ खनेर सकिएको छ,यो लक्ष्यअनुसारकै प्रगति हो,’ उनले भने, ‘बाँकी सुरुङ पूरा हुन अब बढीमा ९ महिना लाग्छ ।’ उनले सुनकोसी नदीमा पानीको बहाव कम भएपछि आयोजनाको बाँध क्षेत्रका संरचनाको काम सुरु गरिने बताए ।
आयोजनाको अन्य संरचना निर्माणका लागि ठेक्का सम्झौता भइसकेको छ । खोलामा पानीको सतह कम हुन अझै २ महिना लाग्ने हुँदा अहिले ल्याव तथा क्रसर स्थापना र आवासगृह निर्माणको काम भइरहेको बरालले जानकारी दिए । यसैवर्षबाट मरिनतर्फको काम पनि सुरु गरिने उनले बताए ।
काम सुरु गरेको ५ वर्षमा आयोजना सम्पन्न गर्ने लक्ष्य रहेकोमा अब ४ वर्ष बाँकी छ । २०८४ साल असोजभित्र यो बहुउद्देश्य आयोजना सम्पन्न भइसक्ने उनको भनाइ छ ।
आयोजनाले दिने लाभ
राष्ट्रिय योजना आयोगले यो बहुउद्देश्य आयोजनालाई ‘गेम चेन्जर’ आयोजनाकोरूपमा सूचिकृत गरेको छ । यो आयोजना लामो समयदेखि सरकारको प्राथमिकतामा रहेपनि २०७९ साल असोज २८ गतेदेखि मात्रै अमेरिकी कम्पनी रोबिन्सले बनाएको टिबीएमले सिन्धुलीको कुसुमटारबाट औपचारिक रूपमा सुरुङ खन्न सुरु गरिएको हो ।
२०७६ साल माघ ६ गतेको मन्त्रिपरिषद बैठकले यो आयोजनालाई राष्ट्रिय गौरवको आयोजना घोषणा गरेको थियो । सिन्धुलीको खुर्कोटमा आयोजनाको बाँध निर्माण गरी मुख्य सुरुङमार्फत सुनकोसी नदीको पानी कमलामाई नगरपालिका-२ कुसुमटारमा निर्माण हुने विद्युतगृहमा खसालेर विद्युत उत्पादन गरिनेछ । विद्युत उत्पादन भइसकेपछिको पानी मरिन नदीमा छोडिनेछ । यसरी छोडिएको पानी बागमती नदीमा पुर्याइनेछ ।
यो आयोजना निर्माण सम्पन्न हुँदा मधेश प्रदेशका धनुषा, महोत्तरी, सर्लाही, रौतहट र बारा जिल्लाको १ लाख २२ हजार हेक्टर क्षेत्रफलमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउन सकिनेछ । साथै, आयोजनाबाट ३१.०७ मेगावाट विद्युत उत्पादन हुनेछ । अहिले बागमती सिँचाइ आयोजनाबाट ४५ हजार ६ सय हेक्टर क्षेत्रफलमा मात्रै सिँचाइ सुविधा पुगेको छ ।
सुनकोसी नदीको पानी बागमती सिँचाइ आयोजनामा थपिएपछि पूर्वी नहरतर्फबाट ७६ हजार ६ सय हेक्टर क्षेत्रफलमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउन सकिनेछ । पश्चिमतर्फको नहरबाट ४५ हजार ४ सय हेक्टरमा खेतीयोग्य भूमिमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउने सरकारको लक्ष्य छ ।
