नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । पूर्ण सरकारी स्वामित्वको राष्ट्रिय बीमा संस्थान स्थापनाको ५६ औँ वर्षमा प्रवेश गरेको छ । संस्थान ५६ औँ वर्ष प्रवेश गरेको अवसरमा बिहीबार संस्थान परिसरमा आयोजित वार्षिकोत्सव समारोहलाई सम्बोधन गर्दै अर्थमन्त्रालयका राजस्व सचिव डा. रामप्रसाद घिमिरेले संस्थान लामो धरोहर बोकेको संस्था भएको भन्दै भने, ‘स्थापना कालमा संस्थान एक्लै थियो, सिधै हिँडे पुग्थ्यो । अहिले समय फेरिएको छ । दायाँ बायाँ प्रतिस्पर्धीहरूसँग प्रतिष्प्रर्धा गर्दै अगाडि बढ्नुपर्ने अवस्था छ । यो प्रतिस्पर्धा गर्ने सन्दर्भमा राष्ट्रिय बीमा संस्थानले सामथ्र्य राख्छ र राख्नुपर्छ ।’
सरकारी विद्यालयहरूले राम्रो ख्याती कमाउन थालेको बेलामा बीमा क्षेत्रले पनि त्यसलाई आत्मसाथ गर्नुपर्नेमा जोड दिँदै उनले भने, ‘बीमा संस्थानले लामो इतिहास बोकेको छ । अहिलेको अवस्थामा बीमा संस्थान एक्लो छैन् । प्रतिस्पर्धीहरू बढेका छन् । अब बीमा संस्थानले दायाँ बायाँ पनि हेर्नुपर्छ । यो संस्थानलाई समयले दिएको चुनौती पनि हो ।’
बीमा क्षेत्रमा विश्वास गुमाइसकेपछि काम नलाग्ने भन्दै उनले विश्वासमात्रै नभई आत्मविश्वास दरिलो बनाएर अगाडि बढ्न संस्थानलाई आग्रह गरे । बीमा क्षेत्रलाई प्रविधिमैत्री बनाउन आवश्यक रहेको बताउँदै संस्थानले निराश हुनुभन्दा पनि प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने बेला आएको उनले बताए।
बीमा गर्नेको ठूलो संख्या रहेको भन्दै उनले त्यो तथ्याङ्कलाई कसरी व्यवस्थित राख्ने र कसरी सुरक्षित राख्ने सबैको लागि चुनौति रहेको उनको भनाइ छ । उनले भने, ‘सेक्युरिटी र प्राइभेसीको कुरा पनि छ । अर्को कुरा डिजीटल मोर्डनाइजेशनमा हामी कसरी जाने भन्नेतर्फ पनि ध्यान दिन आवश्यक छ । प्रविधिमा जाँदा पनि दिगो क्षमतामा छ कि छैन ख्याल गर्नुपर्ने अवस्था रहेको छ ।’
बीमा प्राधिकरणका निर्देशक सुशीलदेव सुवेदीले संस्थान नेपालको वित्तीय क्षेत्रकै धरोहर भएको भन्दै बीमा बजारमा मानव संशाधन उत्पादनदेखि बजारीकरणमा समेत योगदान पुर्याएको बताए। संकटका बेला सहयोग गर्ने भनेको सरकारी संस्था नै भएको भन्दै उनले भने, ‘जसरी रेडियो नेपाल र नेपाल टेलिकमले भूकम्पका बेलामा जनतालाई सहयोग गरेका थिए । त्यो बेला निजी क्षेत्रका कोही आएनन् । त्यसैले कुनैबेला नेपालको राम्रो संस्थानको साख बनाएको बीमा संस्थानले फेरी एकपटक पुरानो साख कायम गर्ने बेला आएको छ ।’
संस्थानका प्रशासक कविप्रसाद पाठकले संस्थान स्थापनाको ५६ औ वर्षमा प्रवेश गरिरहँदा मुलुकमा स्थापित जीवन बीमा कम्पनीहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्दै यसले आफ्नो पहिचानलाई थप मजबुत गराउँदै लगेको बताए ।
चालू आर्थिक वर्षको पौष मसान्त सम्ममा संस्थानले छ अर्ब १५ करोड बीमा शुल्क संकलन गरेको छ भने १ अर्ब ५८ करोड दाबी भुक्तानी गरेको छ । यस अवधिमा संस्थानको जीवन बीमा कोष ४५ अर्ब ९१ करोड पुगेको छ । संस्थानको हाल कुल सक्रिय बीमालेख संख्या ५ लाख ६० हजार रहेको छ । सरकारबाट प्राथमिकता प्राप्त क्षेत्रहरूमा आफ्नो श्रोतको उपयोग गर्ने सिलसिलामा माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनामा २१ करोड १८ लाख शेयर पूँजी लगानी रहेको छ भने ऋण लगानी २ अर्व ८० करोड गरेकोमा ब्याज पूँजीकरण सहित हाल ४ अर्ब ८८ करोड रुपैयाँ रहेको छ । हाल यो लगानीको व्याज तथा सावाँको किस्ता प्राप्त भइरहेको छ ।
जलविद्यूत लगानी तथा विकास कम्पनीमा १ अर्ब शेयर लगानी गरिएको छ । विद्यूत उत्पादन कम्पनीमा ६ करोड ६० लाखको संस्थापक शेयर लगानी गरिएको छ । नागरिक लगानी कोषमा कुल शेयर पूँजी मध्ये संस्थानको ३१.५ प्रतिशत स्वामित्व रहेको छ । यसको अतिरिक्त सनराइज बैंक लि., नेपाल इन्भेष्टमेण्ट बैंक लि., लक्ष्मी बैंक लि., ग्लोबल आईएमइ बैंक लि., एन आई सी एशिया बैंक लि. तथा नेपाल पुनर्बीमा कम्पनी लि. जस्ता देशका महत्वपूर्ण वित्तीय संस्थामा संस्थानको संस्थापक तथा साधारण शेयर रहेको छ । विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्थाको मुद्धती निक्षेपमा ३० अर्ब २० करोड तथा डिबेञ्चरमा ५ अर्ब १० करोड रुपैयाँ लगानी रहेको छ । यस अवधिमा लगानीबाट संस्थानले १ अर्ब ८६ करोड आम्दानी गरेको छ ।
विसं २०२४ साल पौष १ गते स्थापना भई फागुन ११ गतेदेखि व्यवसायिक कारोवार शुरु गरी राष्ट्रिय बीमा संस्थान ऐन, २०२५ अनुरुप सञ्चालन हुदै आएको संस्थान आज स्थापनाको ५५औँ वर्ष पारगरी ५६ औँ वर्ष प्रवेश गरेको छ । देशमा बीमा भन्ने बित्तिकै राष्ट्रिय बीमा संस्थान सम्झने स्थितिको निर्माण तथा बीमालाई मेचीदेखि महाकालीका गाउँ/गाउँसम्म पुर्याउने ऐतिहासिक अभिभारा बहन गर्दै आइरहेको छ ।
उत्कृष्ट कर्मचारी, शाखा र अभिकर्तालाई सम्मान
वार्षिकोत्सव समारोहमा संस्थानमा कार्यरत अभिकर्तामध्ये १० उत्कृष्ट बीमा अभिकर्तालाई सम्मान गरिएको छ । संस्थानले सर्वोत्कृष्ट व्यवसाय गर्ने बीमा अभिकर्ता हरिशरण शिवाकोटीका साथै मन कुमार रेग्मी (निरौला), राजन रिमाल, शान्ति महर्जन, नारायण प्रसाद गिरी, गजेन्द्र ठाकुर, बिरेन्द्र बहादुर शंकर, धर्मराज जोशी, बद्री प्रसाद उप्रेती र कान्छा थापा क्षेत्रीसमेत गरि १० जना अभिकर्तालाई समान गरेको हो ।
संस्थानले देशभरमा रहेका शाखा कार्यालयहरू मध्ये उत्कृष्ट काम गर्दै आएका ४ वटा शाखा कार्यालयलाई सम्मान गरेको छ । सम्मानित हुने शाखाहरूमा काठमाडौं उपत्यका भित्रबाट लगनखेलमा रहेको शाखा कार्यालयका साथै उपत्यका बाहिरबाट नारायणगढ, पोखरा र बुटवल शाखालाई सम्मान गरेको छ ।
साथै संस्थानले छ जना उत्कृष्ट कर्मचारीलाई पनि सम्मान गरेको छ । संस्थानले सहायक व्यवस्थापक राजकुमार भडेल, कामु सहायक व्यवस्थापक राम प्रसाद मिश्र, सहायक ‘ख’ अस्वीन पौडेल, सहायक ‘ख’ रञ्जना राई, सहयोगी कर्मचारी मध्येमा सवारी चालक मनिष श्रेष्ठ र कार्यालय सहयोगी चित्रकला न्यौपानेलाई नगद पुरस्कारसहित प्रशंसापत्र प्रदान गरी सम्मान गरेको हो ।
