नेपाल पूर्वाधार 
बंगालादेशको ऊर्जा तथा खनिज स्रोत मन्त्रालयका सचिव हबिबुर रहमान बुधबार र बिहीबार राजधानीमा हुन लागेको नेपाल–बंगलादेश ऊर्जा सहकार्यका लागि गठित सचिवस्तरीय संयुक्त सञ्चालक समिति (जेएससी) को चौंथो बैठकमा सहभागी हुन बंगलादेशी टोलीको नेतृत्व गर्दै नेपाल आएका छन् । नेपाल आएको अवसरमा मंंगलबार रहमानसहितको टोलीले बंगलादेशको लगानीमा निर्माण हुने सुनकोसी–३ जलविद्युत आयोजनाको स्थलगत भ्रमण गरेको छ । आयोजनाको स्थलगत भ्रमणका क्रममा नेपाल–बंगलादेशबीचको ऊर्जा व्यापार तथा नेपालको जलविद्युत क्षेत्रमा बंगलादेशले गर्ने लगानीका सम्बन्धमा नेपाल पूर्वाधार डटकमका सम्पादक भीम गौतमसँग गरेको कुराकानीको संक्षिप्त सार:
यहाँको नेतृत्वमा नेपाल आएको टोलीले सुनकोसी–३ जलविद्युत आयोजनाको स्थलगत भ्रमण गरेको छ । आयोजना स्थल हेरिसकेपछिको धारणा के छ ?
यो आयोजना बंगलादेशको वित्तीय लगानीमा निर्माण हुने तय भइसकेकाले अहिलेसम्म भएको प्रगति देखेर म निकै उत्साहित भएको छु । हाम्रो लगानीमा एउटा महत्त्वपूर्ण जलविद्युत आयोजना निर्माण हुन गइरहेकोमा यो सफल हुनेछ भन्नेमा म पूर्ण विश्वस्त छु ।
सुनकोसी–३ को स्थलगत भ्रमणका क्रममा आफ्नो सम्बोधनमा बंगलादेशले खिम्ती शिवालय जलविद्युत आयोजनामा पनि लगानी गर्न लागेको कुरा बताउनुभयो । आगामी दिनमा नेपालको जलविद्युतमा बंगलादेशले गर्ने लगानीबारे बताइदिनुहोस् न ?
सुनकोसी–३ सँगै नेपालमा अन्य जलविद्युत आयोजनामा पनि लगानी गर्दै जाने बंगलादेशको योजना छ । सुनकोसी–३ लगानी गर्ने तय भइसकेको पहिलो आयोजना भएकाले पनि यो हाम्रा लागि निकै महत्त्वपूण छ । यो आयोजनालाई हामीले ‘पाइलट प्रोजेक्ट’ मानेका छौं । त्यसकारण, यो पहिलो आयोजना हामी इमानदारपूर्वक निर्माण सम्पन्न गर्छौं । यसपछि दोस्रो आयोजनाकोरूपमा खिम्ती शिवालय जलविद्युत आयोजना निर्माण गर्ने हाम्रो योजना छ । यसपछि पनि हामी नेपालका अन्य धेरै जलविद्युत आयोजनामा लगानीका लागि इच्छुक छौं ।
अबको युग हरित ऊर्जाको हुने हुँदा हामीले हामीले नेपालको जलविद्युतमा लगानीको ठूलो सम्भावना देखेका छौं । सुरुवातमा हामीले सुनकोसी–३ र खिम्ती शिवालयको सफल निर्माण गर्नुपर्नेछ । यी २ आयोजना सम्पन्न गरेपछि हाम्रो ध्यान अवश्य पनि अन्य आयोजनामा लगानीका लागि केन्द्रीत हुनेछ ।
बुधबार तपाई नेपाली पदाधिकारीसँग दुई वटा महत्त्वपूर्ण बैठकमा सहभागी हुँदैहुनुहुन्छ । के सुनकोसी–३ आयोजना बैठकको मुख्य एजेन्डामा छ ?
बैठकको एजेन्डामा सुनकोसी–३ आयोजना उच्च प्राथमिकतामा छ । यो आयोजनाबारे वृहत छलफल हुन्छ ।
नेपाल–बंगलादेशबीचको विद्युत व्यापारको प्रक्रिया कहाँ पुगेको छ ? यसबारे बताइदिनुहोस् न ?
हामी नेपालमा उत्पादन भएको स्वच्छ ऊर्जा खरिद गर्न इच्छुक छौं र यो कुरा हामीले पटक–पटक भन्दै पनि आएका छौं । दुई देशबीच विद्युत व्यापार चाँडै सुरु होस् भन्ने बंगलादेशका चाहाना छ । नेपाल बर्खामा विद्युत निर्यातका लागि समक्ष भइसकेको छ । नेपालले पनि सुख्खा याममा आवश्यक परेको खण्डमा बंगलादेशमा खपत हुन नसकेर बढी भएको विद्युत आयात गर्न सक्छ । यसका लागि नेपाल, भारत र बंगलादेशबीच त्रिपक्षीय सम्झौता हुन आवश्यक छ । हामीले यस सम्बन्धमा भारतीय पदाधिकारीसँग पनि विभिन्न समयमा भएका द्वपक्षीय बैठकमा यो विषयमा छलफल गरेका छौं ।
जिएमआरले निर्माण गर्ने माथिल्लो कर्णालीको ५ सय मेगावाट विद्युत बंगलादेशले खरिद गर्ने भनिएको छ । यो आयोजनाको प्रवद्र्धक जिएमआरसँग विद्युत खरिद सम्झौता (पिपिए) हस्ताक्षरको प्रगति कहाँ पुगेको छ ?
माथिल्लो कर्णाली आयोजनाको ५ सय मेगावाट विद्युत खरिद हाम्रो प्राथमिकतामा छ । हामी जिएमआरसँग पिपिए गर्न तयार छौं । पिपिएको प्रक्रिया अन्तिम चरणमा पुगेको छ । मलाई लाग्छ अबको एक महिनाभित्रमा जिएमआरसँग पिपिएमा हस्ताक्षर हुन्छ । पिपिएको हस्ताक्षर समारोह ढाकामा हुन्छ । पिपिएको हस्ताक्षर कार्यक्रममा नेपाली पदाधिकारीलाई पनि हामी ढाकामा आमन्त्रण गर्नेछौं ।
काठमाडौंमा रहँदा नेपाली पदाधिकारीहरूसँगको भेटमा नेपाल–बंगालादेशबीचको पावर ट्रेड एग्रिमेन्ट (पिटिए) का सम्बन्धमा छलफल हुने कत्तिको सम्भावना छ ?
हामी नेपालसँगको विद्युत व्यापारको प्रक्रियामा निकै अगाडि बढिसकेका छौं । काठमाडौंमा रहँदा नेपालसँग पिटिए गर्ने सम्बन्धमा छलफल अवश्य पनि हुनेछ । नेपालसँग पिटिए गर्न हामी सकारात्मक छौं । अन्तरदेशीय विद्युत व्यापार सहज बनाउन नेपाल, भारत र बंगलादेशबीच त्रिपक्षीय सम्झौता पनि गर्दैछौं । हामीलाई नेपालको विद्युत बंगलादेशसम्म पुर्याउन उच्च क्षमताको एउटै छुट्टै डेडिकेटेड प्रसारण लाइन आवश्यक पर्छ । प्रसारण लाइन निर्माण गर्न भारतीय भूमिको प्रयोग हुने हुँदा उसको स्वीकृति चाहिन्छ । यस पटक यी सबै विषयमा हामी सकरात्मक निश्कर्षमा पुग्नेछौं भन्ने कुरामा म आशावादी छु ।
