नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । दीगो पूर्वाधार लगानीसम्बन्धी सम्मेलन काठमाडौंमा सुरु भएको छ । दीगो पूर्वाधार विकासको लागि आवश्यक लगानीका विविध उपाय, असल अभ्यास र यसका चुनौतीहरूमा केन्द्रित सम्मेलनको उप-प्रधान एवम् भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठले उद्घाटन गरी शुभारम्भ गरेका हुन् ।
सम्मेलनकाे उद्घाटन गर्दै भौतिक पूर्वाधार मन्त्री श्रेष्ठले पूर्वाधार सबै प्रकारको विकासको लागि महत्त्वपूर्ण भए पनि नेपालको लागि अझ बढी आवश्यक रहेको बताए । ‘दीगो विकास लक्ष्यलाई प्राप्त गर्नको लागि ठूलो लगानी अभाव रहेको र त्यसलाई सम्बोधन गर्नको लागि सरकारमार्फत पनि प्रयत्न भइरहेको छ’ उनले भने ।
सार्वजनिक निर्माण गुणस्तर र दीर्घकालीन बनाउनलाई सहयोग पुर्याउन निर्माण व्यवसायीको भुमिका उत्तिकै महत्त्वपूर्ण हुनेमा उनले जोड दिए । ‘निर्माण व्यवसायीलाई सहजीकरण गर्नको लागि सरकारले खेल्नुपर्ने भुमिकामा सधै सहयोगी हुनेछ’ उनले भने ।
सम्मेलनका मूख्य वक्ता डा.बिन्दुनाथ लोहनीले एसिया प्यासिफिक क्षेत्रका देशले जीडीपीको तुलनामा पूर्वाधारमा गर्ने लगानी नेपालले गरिरहेको लगानी सबैभन्दा न्यून रहेको बताए । उनले ठूलो आर्थिक वृद्धि चाहाने हो भने पूर्वाधारमा गरिने लगानीमा पनि वृद्धि गर्नुपर्ने धारणा राखे ।
‘पूर्वाधारमा लगानी मात्र पर्याप्त छैन, पूर्वाधार परियोजनाको तयारी अझ महत्वपूर्ण रहेको छ । केही दशक अघिसम्म परियोजना लगानी र त्यसको आम्दानीमा केन्द्रित थियो,’ उनले भने,‘ अहिले वातावरण, स्थानीय समस्या, प्रकोप, जलवायुलगायतका विषयमा पनि ध्यान दिनुपर्ने अवस्थाको सिर्जना भएको छ । अब परियोजना निर्माण गर्दा थपिएका नयाँ विषयमा पनि उत्तिकै ध्यान दिनुपर्ने भएको छ।’
मुख्य वक्ता डा.लोहनीले अबको समयमा सहरी विकासलाई प्राथमिकत दिनुपर्नेमा जोड दिए । ‘सहरी जनसंख्यामा भएको तिब्र वृद्धिले पनि सहरी क्षेत्रमा निर्माण हुने पूर्वाधारलाई सबै प्रकारका प्रकोप र बस्नलायक बनाउनको लागि ध्यान दिनुपर्नेछ’ उनले भने ।
हरित पूर्वाधारमा जाँदा नेपालजस्ता देशलाई धेरै ठाउँबाट सहयोग मिल्ने उनको भनाइ छ । हरित पूर्वाधार निर्माण गर्दा प्राप्त हुन सक्ने लगानी ल्याउन नसकिरहेको र त्यसको लागि प्रयत्न गरिरहनुपर्नेमा जोड दिए ।
लगानी अभावलाई पूरा गर्न सरकारसँग पर्याप्त पुँजी नभए पनि निजी क्षेत्र र बहुराष्ट्रिय संस्थाहरूमार्फत ल्याउन सकिने बताए । नेपालका वाणिज्य बैंकले दीर्घकालसम्म लगानी गर्न नसक्ने तर विश्व बैंक, एशियाली विकास बैंक, पूर्वाधार विकास बैंकलगायतमार्फत लगानी ल्याउन फाइदाजनक हुने उनको विश्वास छ ।
नेपाल निर्माण व्यवसायी महासंघका अध्यक्ष रवि सिंहले दीगो पूर्वाधारले विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने बताए । यस क्षेत्रमा पनि दीगो पूर्वाधार निर्माण गर्नुपर्ने आवश्यकता जोड दिए । ‘यस क्षेत्रमा भएका पूर्वाधार विकासका अनुभव र राम्रा अभ्यासहरुलाई सिकाइको रुपमा साझा गर्न पनि यो सम्मेलन सहयोगी हुनेछ’ उनले भने । यस सम्मेलनले नीति निर्मातालगायत सबै सरोकारवालालाई महत्वपूर्ण सहयोग पुर्याउने उनले विश्वास व्यक्त गरे ।
विश्व वन्यजन्तु कोष नेपालका डा. घनश्याम गुरुङले नेपालमा द्रुत गतिमा पूर्वाधार निर्माण भइरहेको र यही बेला दीगो र गुणस्तरीय निर्माणमा ध्यान दिनुपर्ने उपयुक्त समय रहेको बताए । ‘हरित र दीगो पूर्वाधारलाई प्राथमिकता दिने विषयमा ढिलाइ गर्न हुदैन’ उनले भने ।
