नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । केन्द्रिय तथ्यांक विभागले शुक्रबार सार्वजनिक गरेको नतिजाअनुसार देशभर ६० हजार १८५ उद्योग प्रतिष्ठान सञ्चालनमा रहेका छन् । ती उद्योगमा ४ लाख ९१ हजार २२७ जना संलग्न छन् ।
तीमध्ये औद्योगिक उत्पादनमा ४ लाख ४४ हजार ९६४ जना, खानी तथा उत्खनन् क्षेत्रमा ६ हजार ४८५ जना, विद्युत, ग्याँस, बाफ तथा वातानुकुलित सेवा क्षेत्रमा २१ हजार ५९३ र पानी आपूर्ति, ढल निकास, फोहोर व्यवस्थापन र त्यसको उपचारात्मक क्रियाकलापमा १८ हजार १८५ जना संलग्न रहेका छन् । उद्योग प्रतिष्ठानमा संलग्न व्यक्ति भन्नाले उद्योगमा सक्रिय रुपमा कार्यरत व्यवसायी तथा साझेदारहरु, वेतलवी पारिवारिक कामदाहरु र तलवी कामदार पर्छन् ।
विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार देशभरका उद्योगले नियमित रुपमा तलव, ज्याला दिनेगरी कार्यरत कर्मचारी तथा कामदारको संख्या ३ लाख ८१ हजार ६८७ रहेका छन् । यो उद्योगमा रोजगारी पाउनेको संख्या हो ।
राजगारीमध्ये औद्योगिक उत्पादनमा ३ लाख ४६ हजार १४३ जना, खानी तथा उत्खनन् क्षेत्रमा ५ हजार ७१९ जना, विद्युत, ग्याँस, बाफ तथा वातानुकुलित सेवा क्षेत्रमा १७ हजार २३८ र पानी आपूर्ति, ढल निकास, फोहोर व्यवस्थापन र त्यसको उपचारात्मक क्रियाकलापमा १२ हजार ५८७ जना रोजागार रहेका छन् ।
राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण, २०७६ नाम दिइएको यस अध्ययन विभागले सन्दर्भ अवधीको रुपमा १ साउन २०७५ देखि असार मसान्त २०७६ सम्मलाई लिएको हो । यसअनुसार अध्ययन गरिएको करिब २ वर्षपछि सर्वेक्षणको नतिजा सार्वजनिक गरिएको हो ।
कोभिड १९ को कारण समयमा तथ्यांक सार्वजनिक गर्न नसकिएको केन्द्रिय तथ्यांक विभागका उपमहानिर्देशक डा. हेमराज रेग्मीले बताए । ‘यही वीचमा कृषि गणना र जनगणना पनि परेकाले थाती राख्नुपर्यो’ उनले भने । कोभिडको प्रभाव भने यस नजितामा देखिएको छैन ।
पहिलो पटक ४ क्षेत्रलाई समेटेर औद्योगिक सर्वेक्षण
नेपालम २०२२ सालदेखि राष्ट्रिय औद्योगिक गणना थालिएको हो । पछिल्लो पटक २०६९ मा दशौं औद्योगिक गणना सञ्चालन गरेको थियो । दशौं औद्योगिक सर्वेक्षणसम्म नेपाल स्थरीय औद्योगिक वर्गीकरणको खण्ड ‘सी’ अन्तर्गत पर्ने उत्पादनशील उद्योगहरु मात्र समेटिने गरिएको थियो ।
यसपटकको सर्वेक्षणमा भने तीन वटा क्षेत्र थप गरिएको छ । तीनमा खण्ड बी को खानी तथा उत्खनन्, डी को विद्युत्, ग्याँस, बाफ तथा वातानुकुलित सेवा र डी खण्डमा पर्ने पानीको आपूर्ति, ढलनिकास, फोहोर व्यवस्थापन र त्यसको उपचारात्मक त्रियाकलापलाई समेटिएको छ ।
त्यस्तै, नेपाल स्तरीय औद्योगिक वर्गीकरणमा समावेस भएका चारै औद्योगिक क्रियाकलापहरुमा पर्ने सबै ठूला र साना उद्योग प्रतिष्ठाहरुलाई समावेस गरिएको छ ।
