नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । निजी क्षेत्रबाट निर्माण भएको अहिलेसम्मकै ठूलो ८६ मेगावाटको सोलु दूधकोसी जलविद्युत आयोजनाले शुक्रबार (भोलि) देखि विद्युत उत्पादन सुरु गर्ने भएको छ । साहस ऊर्जा कम्पनीले सोलुखुम्बुमा निर्माण सम्पन्न गरेको आयोजनाको विद्युत १३२ केभी सोलु कोरिडोर प्रसारण लाइनको तिन्ला सबस्टेसनमार्फत राष्ट्रिय प्रसारण प्रणालीमा जोडिन लागेको हो ।
परीक्षण विद्युत उत्पादन सुरु गर्न नेपाल विद्युत प्राधिकरणको प्राविधिक टोली अहिले आयोजना स्थलमा खटिएको छ । प्राधिकरणको प्राविधिक टोलीले विद्युतगृहको परीक्षण गरिरहेको छ ।
भोलिदेखि विद्युत उत्पादन सुरु गर्न सबै चरणको परीक्षण पूरा हुन लागेको कम्पनीमा अध्यक्ष हिम पाठकले बताए । ‘एक महिनाभन्दा बढी समय लगाएर गरिएको आन्तरिक परीक्षण अब लगभग सकिन लागेकाे छ,’ उनले भने, ‘भोलि जुनसुकै समयमा हाम्रो आयोजना राष्ट्रिय प्रसारण प्रणालीमा जोडिन्छ ।’
आयोजनाबाट २ सातासम्म परीक्षण विद्युत उत्पादन गरिनेछ । परीक्षण उत्पादनको चरण पूरा भएपछि व्यापारिक उत्पादन सुरु गरिने उनले जानकारी दिए । विद्युतगृहदेखि तिन्ला सबस्टेसनसम्म आयोजनाको विद्युत पुर्याउन आवश्यक प्रसारण लाइन कम्पनीले नै निर्माण गरेको छ ।
आयोजनाको विद्युत प्रसारण प्रणालीमा जोडिनासाथ नदी तथा खोलामा पानीको सतह कम भई आएको ऊर्जा संकट न्युनिकरण गर्न ठूलो राहत पुग्नेछ । सुख्या याममा पनि करिब ३४ मेगावाट उत्पादन दिने हुँदा भारतबाट हुने विद्युत आयात प्रतिस्थापन गर्न यो आयोजनाकाे भूमिका महत्त्वपूर्ण हुनेछ ।
आयोजना परीक्षणको चरणमै रहेका बेला विद्युत प्राधिकरणले चाँडो प्रसारण प्रणालीमा जोड्न आवश्यक सहयोग गरी ताकेता गर्दै आएको थियो । ठूलो आयोजना भएकाले सबै संरचनाको परीक्षण गरी विद्युत उत्पादन सुरु गर्न पनि धेरै समय लागेको हो ।
‘सानो आयोजनाको परीक्षण २/३ दिनमै सकिन्थ्यो । ठूलो आयोजनामा त्यस्तो नहुने रहेछ । एउटै संरचनाको परीक्षण गर्न २ साताभन्दा बढी समय लाग्ने रहेछ । प्राविधिकरूपमा काम गर्दै जाँदा त्यस्तो नहुने रहेछ’ पाठकले भने । आयोजनाको परीक्षणका लागि सुरुङमा पानी भर्न मात्रै १७ दिन लागेको थियो ।
निजी क्षेत्रले स्वदेशी लगानीमा निर्माण पूरा गरी विद्युत उत्पादनको चरणमा पुर्याएको यो नै अहिलेसम्मको ठूलो आयोजना हो । निजी लगानीमा याेभन्दा ठूला आयोजना अहिले निर्माणाधीन भएपनि सम्पन्न भइसकेकाे भने याे नै अहिलेसम्मकाे ठूलाे हाे ।
आयोजनामा ७.६५४ किलोमिटर लामो मुख्य सुरुङ निर्माण गरिएको छ । निर्माण थालेको साढे ३ वर्षमा आयोजना सम्पन्न गरी विद्युत उत्पादनको चरणमा पुर्याउन प्रवर्द्धक कम्पनीको नेतृत्वमा रहेका पाठक सफल भएका छन्।
निजी क्षेत्रले अगाडि बढाएका अधिकांश आयोजनाको समय र लागत दुवै तोकिएको भन्दा धेरै पछाडि धकेलिने गरेको छ । तर, पाठकले विविध समस्याका बाबजुत पनि यति ठूलो आयोजना साढे ३ वर्षमा सम्पन्न गरेका छन् । इच्छा शक्ति र मेहेनत गरेमा यति ठूलो आयोजना निर्माण गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण पाठक बनेका छन् । यो निजी क्षेत्रका लागि पनि गौरवको विषय हो ।
यसअघि २०७८ चैतबाट विद्युत उत्पादन सुरु गर्ने तालिका रहेकोमा कोभिड–१९ महामारीको प्रभाव, प्रसारण लाइन निर्माणमा भएको ढिलाइ, उपकरण ढुवानी समस्या लगायत कारणले सम्भव हुन सकेको थिएन । सञ्चालनमा आएपछि सोलु दूधकोसीले वार्षिक ५२० गिगावाट घन्टा विद्युत उत्पादन गर्नेछ ।
बर्खामा सबैभन्दा बढी ४१९.९३ गिगावाट घन्टा र हिउँदमा १००.२७ गिगावाट घन्टा विद्युत उत्पादन हुने कम्पनीले जनाएको छ । यो आयोजना सम्पन्न गर्न करिब १२ अर्ब रुपैयाँ खर्च हुने अनुमान छ । आयोजनामा नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकसहित ९ बैंकले ८ अर्ब ६५ करोड रुपैयाँ बराबर लगानी गरेका छन् । साढे ३ अर्ब रुपैयाँ स्वपुँजी लगानी छ ।
सोलु बेसिनमा सोलु दूधकोसीसहित ८२ मेगावाटको तल्लो सोलु, १९.८ मेगावाटको माथिल्लो सोलु, ५ मेगावाटको जुनबेंसी लगायत आयोजना निर्माणाधीन छन् । २३.५ मेगावाटको सोलु निर्माण पूरा भई सञ्चालनमा आइसकेको छ ।
