नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । मोरङको बूढीगंगा गाउँपालिकाको हात्तीमुडामा ६.८ मेगावाटको सौर्य विद्युत आयोजनाको निर्माण सुरु भएको छ । जी-आई सोलार कम्पनीले यो सौर्य विद्युत आयोजनाको निर्माण सुरु गरेको हो ।
आयोजना स्थलमा गत असारबाट काम सुरु गरिएको प्रवर्द्धक कम्पनीका कार्यकारी निर्देशक गणेश ढुंगानाले बताए । उनले अहिले सौर्य विद्युत आयोजनाको संरचना तयार गर्नका लागि प्रारम्भिक चरणका कामहरू भइरहेको बताए ।
‘हामीले अघिल्लो महिनाबाट सौर्य विद्युत आयोजनाको निर्माण कार्य सुरु गरेका हौं,’ उनले भने, ‘अहिले जग खन्ने, प्यानल राख्ने ठाउँ तयार गर्ने लगायतका कामहरू भइरहेका छन् । करिब २० प्रतिशत काम भइसकेकाे छ । उपकरणहरू आयोजना स्थलमा आए लगत्तै जडान सुरु गर्ने छौं ।’ उनले यो सौर्य विद्युत आयोजनाको निर्माण अबको ३ महिनाभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य रहेको बताए ।
दशैं र तिहारको बीचको समयमा सौर्य विद्युत आयोजना सम्पन्न गरी प्रसारण प्रणालीमा जोडिने उनको भनाइ छ । यो सौर्य विद्युत आयोजना निर्माणका लागि प्रतिमेगावाट १० करोड रुपैयाँ लागत अनुमान गरिएको छ ।
पहिले प्रतिमेगावाट ८ देखि साढे ८ करोड रुपैयाँ लागत लाग्ने भए पनि अहिले उपकरण महंगो हुँदा प्रतिमेगावाट लागत बढेर १० करोड रुपैयाँसम्म पुग्ने देखिएकाे उनले बताए । आयोजनामा कूल लागतको ७० प्रतिशत बैंकको ऋण लगानी छ । याे सौर्य विद्युत आयोजनामा नेपाल इन्फ्रास्ट्रक्चर बैंकको एकल लगानी छ ।
आयोजना निर्माण सम्पन्न भई उत्पादन हुने विद्युत ५ किलोमिटर टाढाको दुहबी सबस्टेसनमा जोडिनेछ । सबस्टेसनसम्म प्रवर्द्धक कम्पनीले नै प्रसारण लाइन निर्माण गरी आयोजनाको विद्युत दुहबी सबस्टेसनसम्म पुर्याउने छ । प्रदेश–१ मा व्यवसायिक विद्युत उत्पादन गर्ने गरी निर्माण भइरहेको यो पहिलो सौर्य विद्युत आयोजना हो ।
सौर्य विद्युत आयोजनाको संरचना निर्माणका लागि १४ बिघा क्षेत्रफल आवश्यक पर्नेछ । प्रवर्द्धक कम्पनीले आवश्यक जग्गा अधिग्रहण गरिसकेको छ । यो आयोजना सम्पन्न हुँदा वार्षिक १.३१७ करोड युनिट विद्युत उत्पादन हुनेछ । नेपाल विद्युत प्राधिकरणसँग प्रतियुनिट ७.३० रुपैयाँमा विद्युत खरिद सम्झौता (पिपिए) गरेको सौर्य विद्युत आयोजनाले वार्षिक ९ कराड ६१ लाख रुपैयाँ आम्दानी गर्नेछ ।
यो सौर्य विद्युत आयोजनाको काम कुशाल प्रोजेक्ट्स नेपाल कम्पनीले गरिरहेको छ । कुशाल प्रोजेक्ट्स नेपालले इन्जिनियरि, खरिद तथा निर्माण (इपिसी) गर्ने गरी आयोजनाको ठेक्का पाएको छ । यो कुशाल प्रोजेक्ट्सले नेपालमा काम गरिरहेको पाँचौं सौर्य विद्युत आयोजना हो ।
यो सौर्य विद्युत आयोजना स्वच्छ नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादनका लागि मात्र नभई कृषिका लागि पनि महत्त्वपूर्ण हुने गरी संरचना राखिने भएको छ । तलको भूमिमा कृषिजन्य उपज लगाउनका लागि सोलार प्यानललाई केही उचाईमा राखिने भएको हाे । कृषिलाई पनि ध्यानमा राखेर निर्माण भइरहेको सम्भवतः यो पहिलो सौर्य विद्युत आयोजना भएको कुशाल प्रोजेक्ट्सको दाबी छ ।
कुशाल प्रोजेक्ट्सले यसअघि १० मेगावाटकाे साैर्य विद्युत आयोजना पनि ६ महिनामा सम्पन्न गरेकाे थियाे । याे बाहेक अपि पावर कम्पनीकाे लगानीका ३ साैर्य विद्युत आयोजना इपिसी माेडलमा सम्पन्न गरी प्रवर्द्धकलाई हस्तान्तरण गरिसकेकाे छ ।
