नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । हाइड्रोइलेक्ट्रिसिटी इन्भेष्टमेन्ट एण्ड डेभलपमेण्ट कम्पनी लिमिटेड ( एचआइडीसीएल) स्थापनाको ११ वर्ष पूरा भएको छ ।
यो अवधिमा कम्पनीले १३ वटा जलविद्युत् आयोजनामा १५ अर्ब ७३ करोड कर्जा लगानीको प्रतिवद्धता गरेको छ । प्रतिवद्धतामध्ये अहिलेसम्म ६ अर्ब ७७ करोड लगानी भइसकेको कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अर्जुनकुमार गौतमले जानकारी दिए ।
कम्पनीले आगामी १० वर्षको अवधीमा पूँजी कोषमा न्यूनतम तीन गुणा लचकता कायम गर्ने गरी शेयर पूँजी बापत ४० अर्ब र अन्य वित्तीय उपकरणको माध्यमबाट १२० अर्ब सहित कुल १६० अर्ब वित्तीय स्रोतको परिचालन गर्ने लक्ष्य निर्धारण गरिएको छ ।
परिचालन भएको वित्तीय स्रोतको न्यूनतम ९० प्रतिशत रकम जलविद्युत आयोजनाहरूमा लगानी गरिनेछ । कम्पनीका शेयरधनीहरूलाई वार्षिक न्यूनतम १० प्रतिशत दीर्घकालीन प्रतिफल प्रदान गर्ने गरी वित्तीय स्रोतको व्यवस्थापन गर्ने लक्ष्य कम्पनीले सार्वजनिक गरेको छ ।
कुल लगानीमध्ये न्यूनतम ४५ प्रतिशत शेयर पूँजीमा र अधिकतम ५५ प्रतिशत ऋणमा लगानी गर्ने गरी दीर्घकालीन लगानी संरचना तयार गर्ने लक्ष्य राखिएको छ । करिब १० हजार मेगावाट जडित क्षमताका जलविद्युत आयोजनाहरूमा १५० अर्ब बराबरको लगानीमा कम्पनीको संलग्नता रहनेछ ।
कम्पनीले वितेका ११ वर्षमा १२ वटा जलविद्युतसँग सम्वन्धित कम्पनी तथा आयोजनाहरुमा करिव ९ अर्ब लगानी प्रतिवद्धता गरेको थियो । त्यसमध्ये अहिलेसम्म २ अर्ब ६८ करोड रुपैयाँ शेयर लगानी प्रवाह गरेको छ । नेपाल विद्युत प्राधिकरणबाट अघि बढाईएका अपर अरुण १ हजार ६१ मेगावाट, चैनपुर सेती २१० मेगावाटलगायत विद्युत उत्पादन कम्पनीबाट अघि बढाइएका ठुला आयोजनाहरुको वित्तीय व्यवस्थापन यस कम्पनीको नेतृत्वमा गर्ने गरी प्रक्रिया अघि बढाइएको छ ।
विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय संस्थाहरुसँग वित्तीय स्रोत परिचालन र जलविद्युत आयोजनाको लगानीमा सहकार्य गर्ने सम्बन्धमा छलफल समेत अघि बढाइएको सिइओ गौतमले बताए । ‘सहायक कम्पनीहरु मार्फत अघि बढाइएका आयोजनाहरुको पूर्व तयारीका अधिकांश कार्यहरु सम्पन्न भई सकेका छन्’ उनले भने ।
जलविद्युत आयोजनालाई पूँजी व्यवस्थापन गर्न स्थापना भएको थियो कम्पनी
एचआइडीसीएल कम्पनी ११ वर्ष पहिले मन्त्रिपरिषद्को निर्णयमार्फत २०६८ असाढ २७ मा स्थापना भएको हो । कम्पनीले नेपालको जलविद्युत क्षेत्रको विकासका लागि आवश्यक पर्ने ठूलो परिमाणको पूँजी व्यवस्थापन गर्न स्थापना गरिएको थियो । दीर्घकालीन प्रकृतिको पूँजी परिचालन गर्ने तथा त्यस्तो वित्तीय स्रोतलाई आर्थिक तथा प्राविधिक रूपले सम्भाव्य जलविद्युत आयोजनामा शेयर वा ऋणका रूपमा लगानी गर्ने कम्पनीको प्रमुख उद्देश्य रहेको छ ।
प्रारम्भमा जलविद्युत लगानी तथा विकास कम्पनी लिमिटेडको नामबाट स्थापना भएको यस कम्पनीको नाम २०७५ मा परिवर्तन गरी हाइड्रोइलेक्ट्रिसिटी इन्भेष्टमेन्ट एण्ड डेभलपमेण्ट कम्पनी लिमिटेडमा रूपान्तरण गरिएको हो । सरकारले २ साउन २०६८ मा नेपाल राष्ट्र बैंक ऐनले दिएको अधिकार प्रयोग गरी नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी कम्पनीलाई वित्तीय संस्थाको रुपमा तोकेको थियो । राष्ट्र बैंकले २०६९ असार २६ मा कम्पनीलाइ ऋण लगानी गर्न स्वीकृति प्रदान गरेको थियो ।
कम्पनीको दशौं वार्षिक साधारण सभाबाट कम्पनीको प्रवन्धपत्र तथा नियमावलीमा संशोधन गरी कम्पनीले जलविद्युतको क्षेत्रका अलावा अन्य नवीकरणीय उर्जासँग सम्बन्धित परियोजनामा लगानी गर्न सक्ने व्यवस्था थप गरिएको छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले १६ माघमा सार्वजनिक सूचना प्रकाशन गरी बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ऋण असूली ऐन, २०५८ को दफा ३ (घ) बमोजिम यस कम्पनीलाई उक्त ऐनको व्यवस्था लागू हुने संस्थाको रुपमा तोकेको र सो व्यवस्थाबाट कम्पनीको ऋण असूलीका लागि कानूनी आधारशिलाको निर्माण भएको छ ।
त्यसैगरी नेपाल राष्ट्र बैंकले क, ख र ग वर्गका ईजाजतपत्र प्राप्त संस्थालाई जारी गरेको एकिकृत निर्देशन, २०७८ को निर्देशन नम्बर ११ को बुँदा नं ३(१) मा संशोधन भएको र सो संशोधनबाट यस कम्पनीले बैंक तथा वित्तीय संस्थासँग वा कर्मचारी सञ्चय कोष र नागरिक लगानी कोष जस्ता निकायहरुसँग सहवित्तीयकरण गठन गरी सोको नेतृत्व समेत गर्न सक्ने व्यवस्था गरेको छ ।
हाल कम्पनीको अधिकृत पूँजी ५० अर्ब, जारी पूँजी २३ अर्ब ४९ करोड ६० लाख र चूक्ता पूँजी २० अर्ब १९ करोड ६० लाख रहेको छ । प्रवद्र्धक संस्थाहरूले खरिद नगरेको अवितरित ३ करोड ३० लाख कित्ता हकप्रद शेयर अन्य संस्थापक समूहमा वर्गिकरण गरी लिलाम विक्रीको प्रक्रियामा रहेको छ ।
पूँजी संरचनामा नेपाल सरकारको ५० प्रतिशत, कर्मचारी सञ्चय कोषको ५ प्रतिशत, नागरिक लगानी कोषको ५ प्रतिशत, राष्ट्रिय बीमा संस्थानको ५ प्रतिशत, अन्य संस्थापक समूहको १५ प्रतिशत र सर्वसाधारण समूहको २० प्रतिशत रहेको छ ।
