नेपाल पूर्वाधार 
काठमाडौं । क्षेत्रीय व्यापारमा रहेको अनगिन्ती अवसरहरुबाट पूर्ण रुपमा फाइदा लिनबाट नेपाल चुकेको छ । न्यून उत्पादन क्षमता र आपूर्तिसम्बन्धी समस्याका साथसाथै निर्यात बजारले तोकेको शुल्क, अतिरिक्त समेतका अवरोधका कारण क्षेत्रीय व्यापारमा नेपालले चाहेको जस्तो सफलता पाउन सकेको छैन । क्षेत्रीय व्यापारलाई बढाउन यी चुनौतीहरुलाई सम्बोधन गर्न जरुरी भएकोमा विज्ञहरुले जोड दिएका छन् ।
साउथ एशियन वाच अन ट्रेड एण्ड इकोनमिक्स एण्ड इन्भायरोमेण्ट (सावती) ले आज काठमाडौंमा आयोजना गरेको एउटा छलफल कार्यक्रममा यस्तो बताएका हुन् । छलफल बंगलादेश र भारतसँग नेपालको व्यापारमा केन्द्रीत थियो । अहिलेको वस्तु व्यापारलाई विद्युत् व्यापारमा समेत विविधीकरण गर्न सक्ने सम्भावनाबारे पनि कुराकानी भयो । निर्यातमा भारतमाथिको नेपालको निर्भरता उच्च छ । तर अन्य देशहरुसँगको व्यापार भने निकै सुस्त छ ।
बंगलादेशतर्फ नेपालको निर्यात कृषि उत्पादनमा सीमित रहेको त्यसतर्फको निर्यातबारे सावतीले गरेको एउटा अध्ययनमा पाइएको थियो । विगत पाँच वर्षमा नेपालबाट बंगलादेश निर्यात भएको कुलमध्ये ९० प्रतिशत वस्तु दाल थियो । अल्पविकसित देशबाट नेपाल विकासशील मुलुकको रुपमा स्तरोन्नति हुने क्रममा छ । यस्तोमा केही मुख्य व्यापार साझेदारहरुले हाल नेपाललाई दिदै आएको सहुलियत हटाउने वा यहाँबाट आयातित वस्तुमा शुल्क लगाउने निश्चित छ ।
सोको प्रभाव कम गर्न अहिलेदेखि नै वैकल्पिक बजार खोज्न जरुरी बनेको विज्ञहरुले कार्यक्रममा औंल्याएका छन् । गैर शुल्क अवरोध रहेको भएपनि बंगलादेशसँगको व्यापारमा अतिरिक्त शुल्कहरु व्यापार बढ्न नसक्नुको कारणका रुपमा रहेको सावतीका वरिष्ठ अनुसन्धान अधिकृत क्षितिज दहालले बताए ।
सहुलियतपूर्ण व्यापार सम्झौता (पीएफए)ले यो सीमा हटाउने भएपनि यसमा अरु कयौं चुनौतीहरु भएको उनको भनाई छ । चीनसँग भूमार्ग भएर गरिने व्यापारमा रहेको समस्या सम्बोधन गर्नु पर्ने उद्योग मन्त्रालयका पूर्व उपसचिव रवि शंक सैंजुको धारणा थियो ।छिमेकी देशहरुसँग व्यापारमा उच्च समभावना रहेको भएपनि व्यापारको उच्च लागत अवरोधको रुपमा रहेकोमा उनले जोड दिएका छन् ।
