इन्द्रजात्राको पूर्वसन्ध्यामा लाखे आजुको नृत्य

काठमाडौं । इन्द्रजात्रामा काठमाडौंको मजिपा लाखे आजु (शान्त भैरव) को नृत्य । रातो ख्वापा (मुखौटा) र रंगीन भारी पोशाक लगाएर प्रस्तुत हुने लाखे नेवार लोककथामा बालबालिकाको रक्षक मानिन्छ। नृत्यमा उनले “झ्यालिंचा” भन्ने शरारती पात्रलाई रमाइलो गर्दै पछ्याउने दृश्य हुन्छ।

परम्पराअनुसार लाखे मूलतः राक्षस थिए तर काठमाडौंको मजिपा टोलमा बस्दै देवी तलेजुको आदेशअनुसार बालबालिकाको सुरक्षाकर्ता बन्ने वाचा गरेका थिए। त्यस समयदेखि नै यो नृत्य पुस्तौपुस्ताले, विशेष गरी रञ्जितकार समुदायका पुरुषहरूले निरन्तर गर्दै आएका छन्।

ख्वापा र पोशाक पूजा गरेर मात्रै प्रयोग गरिन्छ। आजसम्म पनि यो नृत्य काठमाडौंको सांस्कृतिक पहिचान र जीवित सम्पदाको प्रतीक बनेको छ।

तस्बिरहरू : सफल प्रकाश श्रेष्ठ / नेपाल फोटो लाइब्रेरी